İçindekiler
Otizm Nedir?
Otizm, belirtileri erken çocukluk döneminde gözlemlenen, bireylerin sosyal ve iletişimsel alanda bazı yetersizlikler ve sınırlılıklar yaşamasına sebep olan, tekrarlayıcı davranışlar ve ilgi alanları ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. Otizm, geniş bir spektrumda ortaya çıkabilir, bu da belirtilerin şiddet ve çeşitliliğinin her bireyde farklılık göstermesi anlamına gelir. Otizmi olan bireylerin genellikle özel ilgi alanlarına yönelik derin bir odaklanma gösterdikleri, rutinlerine sıkı sıkıya bağlı kalmaya eğilimli oldukları gözlemlenmiştir.
Otizm Neden Olur?
Otizmin sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Buna rağmen otizme; genetik faktörlerin, gebelik ve doğum süreçlerinin, epilepsinin, çevresel faktörlerin sebep olabileceği düşünülmektedir.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizmin belirtileri, her bireyde farklı biçimde gözlemlenebilmektedir. Buna karşın genellikle en belirgin semptomlar sosyal etkileşim, iletişim ve tekrarlayıcı davranışlar şeklinde gözlemlenmektedir. Otizmli bireylerde gözlemlenen diğer yaygın semptomlar arasında göz teması kurmada zorlanma, duygusal ifadeleri anlamada güçlük, yaşına göre beklenenin oldukça altında ilerleyen dil gelişimi ve belirgin tekrarlayıcı hareketler sayılabilir.
Karşılıklı iletişim sürdürme: Otizmi olan bireylerin karşılıklı diyalog kurmada güçlük yaşadığı, kendi ilgi alanlarını, duygularını ve deneyimlerini paylaşmakta zorluk çektiği, zaman zaman da sosyal etkileşimlere cevap vermediği gözlemlenmiştir.
Sözel olmayan iletişim: Jest ve mimikleri anlamada ve kullanmada zorluk çekmek ya da belirgin biçime kullanamamak otizmli bireylerde sıklıkla gözlemlenen belirtilerdendir.
Sosyal beceri: Arkadaş edinme, ortama uygun davranma, sohbet başlatma, göz teması kurma gibi sosyal becerilerde otizmli bireylerin zorluk çektikleri görülebilir.
Tekrarlayan davranışlar: Kelime tekrarı, kendi etrafında dönme, oyuncakları belirli bir biçimde dizme gibi sabit ve tekrarlayan davranışlar da otizm semptomları arasında sayılabilir.
Rutinler: Her gün aynı kıyafeti tercih etme, aynı biçimde selamlaşma gibi rutinler oluşturup bunlara sıkı sıkıya bağlı olma durumu otizmli bireylerde gözlemlenmektedir. Ek olarak bu rutinlerin küçük bir parçasının bile değişmesi otizmli bireylerde yoğun bir stres oluşumuna ve öfke tepkilerine sebep olabilmektedir.
İlgi alanları: Oldukça spesifik bir biçimde belirlenmiş bir nesneye ya da konuya aşırı katı ve tekrarlayıcı bir biçimde ilgi duymak otizim belirtileri arasında görülmektedir.
Duyumsal hassasiyet: Isı, ışık, temas, koku, ses gibi duyumsal uyaranlara yönelik aşırı hassasiyet gözlemlenebilir. Bu hassasiyet sürekli şekilde aşırı koklama gibi ilgi duyma biçiminde ortaya çıkabileceği gibi, hiç tahammül edememe şeklinde kendini gösteren yoğun bir biçimde kaçınma isteği olarak da gözlemlenebilir.
Otizm Nasıl Tedavi Edilir?
Otizm nörogelişimsel bir bozukluk olduğu için tam anlamıyla, tamamen ortadan kalkmaz. Ancak kişilerin yaşadıkları semptomlar çok disiplinli bir yaklaşımla yönetilip hafifletilebilmektedir. Otizm tedavisi çeşitli eğitim süreçlerini, ilaç tedavilerini ve beslenme desteğini kapsamaktadır. Dana önce de değinildiği gibi otizm her bireyde farklı biçimde gözlemlenebilmektedir. Tedavi süreci planlanırken aile yapısı da göz önünde bulundurularak bireye özgü bir yaklaşım benimsenmelidir.
Eğitim Süreçleri: Otizm tedavisinde en temel yaklaşım eğitim süreçlerini kapsamaktadır. Bu yöntemde kişilerin sosyal becerilerinin desteklenmesi, iletişim alanında desteklenmesi ve kişinin hayatını zorlaştıran semptomların azaltılması hedeflenmektedir. Ek olarak tedavinin eğitim boyutunda otizmli bireylere ve ailelerine yönelik yeni beceriler ve psikoeğitimler de sağlanmaktadır. Bu nedenle, aile danışmanlığı tedavi sürecinde en önemli basamaklardandır. Ebeveynlerin mizaç tiplerinin de göz önünde bulundurularak mizaç temelli ebeveyn danışmanlığı önerilmektedir.
İlaç Tedavisi: Doğrudan otizmi tedavi eden bir ilaç olmamasına rağmen otizm sebebiyle ortaya çıkan öfke, tekrarlayan davranışlar ya da uyku bozuklukları gibi süreçlerin yönetilebilmesi adına ilaç tedavisine başvurulabilir.
Beslenme: Otizmli çocuklarda anne sütü alımında yetersizlik ve bağırsak florasında bozulmalar görülebilir. Ayrıca, hazır gıda alımının semptomlarda artışa yol açtığı da sıklıkla gözlenen bir bulgudur. Bu nedenle; beslenmenin düzenlenmesi ve bağırsak florasının iyileştirilmesi otizm tedavisinde önemli olmaktadır.