İçindekiler
Öğrenme Güçlüğü Nedir?
DSM-5 Tanı Ölçütleri El Kitabı’nda nörogelişimsel bozukluk kategorisinde yer alan öğrenme güçlüğü, zihinsel beceri eksikliği ya da düşük eğitim imkanlarından bağımsız olarak kişilerin akademik alanda, motor becerilerde ya da dil gelişiminde zorluk yaşadığı durumları ifade etmek için kullanılır. Okuma bozukluğu, öğrenme bozukluğu, konuşma bozukluğu gibi birçok farklı şekilde gözlemlenebilir. Öğrenme güçlüğü yaşayan kişilerin zeka düzeyleri ortalama ya da ortalama üstüdür. Buna karşın bazı becerileri öğrenmekte zorlanabilir, akademik ilerlemeleri yaşıtlarına göre yavaş ilerleyebilir, anlama, yazma ve okuma güçlüğü yaşanabilir ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu gibi başka tanılarla açıklanabilecek semptomlar eşlik edebilir. Özgül öğrenme güçlüğü, disleksi, diskalkuli, dispraksi gibi spesifik alanlarda kendini gösterebilir. Belirtiler genellikle okul öncesi dönemde fark edilir ancak ergen yaş grubunda da tanı konulabilir.
Öğrenme Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?
Öğrenme güçlüğü belirtileri bozukluğun türüne göre ve kişiden kişiye farklılık gösterebileceği gibi yaş, aile yaşantısı, mizaç gibi faktörlerle de ilişkilidir.
- Özgül Öğrenme Güçlüğü: Kendi içinde de disleksi, diskalkuli, disgrafi gibi başlıklara ayrılabilen özgül öğrenme güçlüğü sözel ya da matematiksel kavramların anlaşılmasında, ifade edilmesinde, yazıya dökülmesinde yaşanan güçlük olarak tanımlanabilir. Örneğin disleksik bozukluğu olan bireylerde ayna yazımı, harf atlama, uçuşan harf ve sayı şeklinde okuma yazma ile ilgili problemler görülürken, diskalkuli matematik ile ilişkili zorlukları ifade etmektedir.
- Konuşma Bozuklukları: Konuşma bozukluğu da özgül öğrenme güçlüğü gibi farklı başlıklara ayrılmaktadır. Örneğin, konuşma sesleri bozukluğu kişinin kelimeleri anlaması ancak uygun şekilde telaffuz edilememesi olarak tanımlanabilir. Kekemelik olarak bilinen çocukluk başlangıçlı akıcılık bozukluğu ise kişilerin sesleri tekrarlamaları, bazı heceleri uzatmaları ya da konuşma sırasında uzun duraksamalar yaşayabilmeleri olarak tanımlanabilir.
- Motor Bozukluklar: Tourette bozukluğu, gelişimsel eşgüdüm bozukluğu gibi farklı türleri vardır. Kişinin motor becerileri ve kas grupları ile ilişkili olan bozukluklardır. Örneğin tourette sendromuna sahip bir kişinin vokal yani sözlü tikleri olabileceği gibi göz seğirmesi, parmak şıklatma gibi bedensel tikleri de bulunabilmektedir.
Daha önce de değinildiği gibi öğrenme güçlüklerinin semptomları kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Genellikle çocukluk döneminde ilk semptomlar açığa çıkabilmektedir. Bu sebeple doğru ve erken tanı çocuğun gelişimi için önem arz etmektedir.
Öğrenme Güçlüğü Nasıl Tedavi Edilir?
Öğrenme güçlüklerinin tedavisi kişide hangi güçlüğün olduğuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ancak hemen hemen her öğrenme güçlüğü tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım çocuk ve ergenlerin gelişim ve ruh sağlığı için gereklilik göstermektedir.
- Eğitim: Hem okullarda hem de özel eğitim merkezlerinde verilecek olan eğitim çocukların öğrenme güçlüğünün üstesinden gelmelerine, potansiyellerini geliştirmelerine olanak sağlamaktadır. Bu sebeple çocuğu şikayetlerine ve gelişim düzeyine uygun bir okula göndermek faydalıdır.
- Terapi: Dil ve konuşma terapisi, psikoterapi, aile danışmanlığı, oyun terapisi gibi çeşitli terapiler, öğrenme güçlüğünün etkilerini azaltmaya, sosyal beceriler ve çeşitli baş etme stratejileri geliştirilmesine yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra becerilerin adım adım öğretildiği davranış terapileri de bazı bozukluklar için son derece işlevseldir.
- Teknolojik Yardımlar: Özel olarak hazırlanmış yazılımlar, sesli kitaplar, özel eğitim uygulamaları gibi teknolojik araçlar, öğrenme sürecini kolaylaştırabilir.
- Aile Eğitimi: Anne ve babaların bozukluğu anlayabilmeleri, çocuğun potansiyellerini fark edebilmeleri, çocuğun ihtiyaçlarını ve yaşadıkları zorlukları anlamaları, onlara uygun destek sağlamaları açısından önemlidir. Aileye verilecek olan psikoeğitim süreç için son derece önem arz etmektedir.
- İlaç Tedavisi: Bazı bozuklukların semptomlarının azaltılması ve tedavi sürecinde ilaç desteği gerekebilmektedir.
Öğrenme Güçlüğü Neden Olur?
Öğrenme güçlüğünün nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Buna karşın birçok faktörün öğrenme güçlüğüne etki edebileceği düşünülmektedir. Ayrıca kişinin hangi öğrenme güçlüğü tanısını aldığı da nedenler ile ilişkilidir. Örneğin disleksi için genetik ve kalıtımsal etkiler diskalkuliye göre daha fazladır. Bunun yanı sıra ebeveynlerin eğitim düzeyleri de öğrenme güçlüğünün sebepleri arasında sayılabilir. Bazı araştırmalar ve beyin görüntüleme çalışmaları da öğrenme güçlüğünün sinir sistemi yapısı ile ilişkili olabileceğini ortaya koymaktadır. Çocukluk çağında ilgisiz kalmış çocukların uyaran eksikliği geliştirebileceği ve bu durumun bazı çocuklarda öğrenme güçlüğü zeminini güçlendirebileceği söylenebilir. Gebelik döneminde annenin geçirebileceği bulaşıcı hastalıklar, doğum sonrası bakım ve beslenme de öğrenme güçlükleri ile ilişkili olabilir.
Öğrenme güçlüklerinde erken tanı ve doğru tedavi teknikleri semptomların azaltılması ve kişinin hayatına daha sağlıklı devam edebilmesi için son derece önemlidir. Eğer çevrenizde ya da çocuğunuzda herhangi bir gelişimsel farklılık gözlemliyorsanız ruh sağlığı hizmetlerine başvurabilirsiniz.