İçindekiler
Kumar Bağımlılığı Nedir?
Kumar bağımlılığı, kişinin kumar oynama davranışını kontrol edememesi ve bu davranışın hayatını, günlük işlevselliğini olumsuz etkilemesi durumudur. Kumar bağımlılığı, bireyin sosyal, mesleki ve ailevi yaşamını ciddi şekilde olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Kişi kumar oynayamadığı ya da engellendiği durumlarda yoksunluk hissedebilmektedir. Günümüz gelişmeleri kumarı da oldukça ulaşılabilir bir noktaya taşımaktadır. Oyun sitesi olarak tasarlanmış birçok sanal kumar platformu her yaştan bireyin sanal kumar bağımlılığı geliştirmesine sebep olmaktadır.
Kumar Bağımlılarının Kişilik Özellikleri Nelerdir?
Her kişinin kişilik özellikleri gibi bağımlılıklar sonucunda gösterdiği semptomlar ve bunların şiddeti de değişiklik gösterebilmektedir. Aşağıda yer alan bazı özellikler kumar bağımlılığına sahip kişilerin sergilediği özelliklerden olsa da hepsi, her kişide gözlemlenmeyebilir.
- Risk Alma Eğilimi: Başta maddi konular olmak üzere genel anlamda risk alma davranışları yüksek olabilir.
- Dürtüsellik: Düşünmeden eyleme geçme, olası sonuçları ve tehditleri göz ardı etme hali kumar bağımlılığına sahip kişilerin kişilik özellikleri arasında sayılabilir.
- Kaçış Arayışı: Sosyal ilişkilerde bozulma, kariyerin kötüye gitmesi, kendini gerçekleştirememe, başarısız olma, yoğun stres ve potansiyellerini açığa çıkaramama gibi birçok çatışma yaratan faktör sonucunda bazı kişiler rahatlama ve kendi varlıklarını ortaya koyabilme alanı olarak kumarı seçebilirler. Baş etme becerilerinin düşük olması kumar bağımlılığına sahip kişilerin ortak özellikleri arasında sayılabilir.
Kumar Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Kumar bağımlılığının seyri, semptomların sıklığı ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Kumar bağımlılığının en yaygın görülen belirtileri arasında:
- Kontrol Kaybı: Kumar oynama dürtüsü nedeniyle kişi, ne zaman durması gerektiğini belirlemekte zorlanır, kumar oynama isteği gün geçtikçe artar. Bu durum kontrol mekanizmasına ve neden sonuç ilişkisi kurma becerisine zarar verebilir.
- Akıldan Çıkaramama: Kişi, kumar oynama anlarını, ortamını ve kumar oynadığı kişileri zihninden uzaklaştıramaz. Sürekli kumar ve kumarla ilgili konuları düşünüyor olması kişinin odaklanma sorunları, dikkat eksikliği yaşamasına, başladığı işleri bitirememesine yol açabilmektedir.
- Yalan Söyleme Eğilimi: Kumar bağımlılığı olan birey, ailesine, partnerine veya iş ilişkilerinde kumar alışkanlığını sürdürebilmek için sık sık yalan söyleyebilir. Bu yalanlar, kaybedilen para miktarı ve kumar oynama sıklığıyla ilgili olabilir.
- Maddi Zorluklar: Kumar bağımlılığı diğer bağımlılık türleri gibi artarak devam eden alışkanlık döngülerini içerir. Yani kişi genellikle artan miktarlarda bahis yapar ve kaybedilen parayı geri kazanmak için bahis yapmaya devam edebilir. Bunun sonucunda kişi ciddi maddi zorluklar yaşayabilir. Ortaya çıkan finansal sıkıntılar, borçlanma ve başkalarının desteğine muhtaç olma gibi durumlar kişinin depresyon, anksiyete, öfke sorunları yaşamasına ve intihar düşünceleri geliştirmesine yol açabilir.
- Duygusal Problemler ve Sosyal İlişkiler: Kumar oynama, genellikle sıkıntılı hissetme durumunda bir kaçış yolu olarak tercih edilir. Bu durum bağımlılığı daha da güçlendirebilir. Ayrıca, sosyal izolasyon, depresyon, kaygı, umutsuzluk, karamsarlık, huzursuzluk, dürtü kontrol bozuklukları, şiddet eğilimi, intihar düşünceleri gibi duygu ve düşünce temelli sorunlar ve bunlara bağlı uyku ve iştah problemleri, kronik ağrılar, sıcak- soğuk basması gibi fiziksel semptomlar ortaya çıkabilir. Bunların yanı sıra kumar bağımlılığı, kişinin sosyal hayatını belirgin bir şekilde olumsuz etkiler. Kişi yaşamını, aile hayatını, sosyal ilişkilerini, önceliklerini kumar oynamaya göre düzenler ve bu durum ilişkilerinde bozulmalara neden olur.
- Akademik Hayat ve Kariyer Problemleri: Kumar alışkanlığı, kişinin iş veya okul hayatında riskli davranışlar sergilemesine yol açabilir. Bu durum, iş veya okul performansının düşmesine neden olabilir.
Kumar Bağımlılığı Tanısı Nasıl Konur?
Kumar bağımlılığı DSM-5 Tanı Ölçütleri Elkitabında Kumar oynama bozukluğu olarak tanımlanmıştır. Psikiyatri doktoru ile yapılan görüşmeler ve değerlendirmeler sonucunda kumar bağımlılığı tanısı konulmaktadır. Tedavi süreci ise psikoterapinin yanı sıra ilaç tedavisini de kapsayabilmektedir.
Kumar Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Kumar bağımlılığı tedavi süreci kişinin yaşı, mizacı, kumar oynama davranışının ne sıklıkta, şiddette ve ne kadar süredir sergilendiği göz önünde bulundurularak uzman ruh sağlığı ekibi tarafından planlanmalıdır. Tedavi süreci birkaç yöntemi içerebilmektedir.
- Psikoterapi: Mizaç temelli psikoterapi, kişinin kumar oynama davranışının altında yatan gerekçeleri doğuştan getirdiği potansiyelleri çerçevesinde inceler. Bu sayede kişinin kumar oynama alışkanlıklarının mekanizması irdelenerek yerine koyacağı sağlıklı alışkanlıklar ve baş etme mekanizmaları kişinin yapısına uygun olarak düzenlenebilir.
- İlaç Tedavisi: Kumar bağımlılığı dürtüsellikle yakından alakalı bir süreçtir. Buna ek olarak depresyon, öfke sorunları, anksiyete, alkol ve madde kullanımı gibi çeşitli ruhsal bozukluklar da kumar bağımlılığına eşlik edebilir. Kumar bağımlılığı tedavi sürecine bazı durumlarda, alanında uzman bir hekim tarafından planlanan ilaç tedavisi de eklenebilir.
- Grup Terapisi ve Destek Grupları: Kumar bağımlılığının tedavi sürecinin ilerleyen basamaklarına grup terapisinin dahil edilmesi kişilerin davranış düzenleme becerisi kazanmalarına ek olarak sağlıklı sosyal etkileşimlerde bulunmalarına, anlaşılabilecekleri iç grup bulmalarına da yardımcı olmaktadır.
- Aile Eğitimi: Kişinin ailesine verilecek olan psikoeğitim kumar bağımlılığı için son derece önemlidir. Çünkü bağımlılıklar bir kişi ile ilişkili olarak görünse de aile sistemini oldukça etkileyen süreçlerdir.