Antidepresan Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Antidepresan Nedir?

Antidepresanlar çeşitli ruhsal bozuklukların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Sinir sisteminin bir parçası olan, beyin içi iletimi sağlayan nörotransmitter adı verilen kimyasalların dengesizliğini düzenleyerek hastalıkların semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olur. Antidepresanlar serotonin, noradrenalin, dopamin gibi nörotransmitterlerin salınımını yani salgılanma seviyelerini düzenlemeye hizmet etmektedir. Bu ilaçlar etken maddelerine göre farklılık göstermektedir. Kişinin hastalığı çerçevesinde uygun doz ve etken maddeye göre alanında uzman bir hekim tarafından reçete edilir. Anksiyete, depresyon gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılır. 

Antidepresan Ne İçin Kullanılır?

Antidepresanlar başta depresyon ve kaygı bozukluğu olmak üzere panik atak, obsesif kompulsif bozukluk, yeme bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu gibi çeşitli ruhsal bozuklukların tedavi sürecinde kullanılır. Bunun yanı sıra depresif duygulanımı yoğun olan, intihar düşünceleri bulunan kişilerin terapi sürecinin daha verimli olmasına da katkı sağlamaktadır. Antidepresanlar, kişilerin uyku ve iştah düzenini sağlamaya, karın ağrısı gibi psikolojik temelli fiziksel semptomlarını azaltmaya, enerji seviyelerini arttırmaya, yorgunluk, huzursuzluk, uykusuzluk gibi şikayetlerin giderilmesine yardımcı olurlar. Özetle antidepresanlar hem psikolojik hem de fizyolojik sağlık için kullanılabilirler. 

Antidepresan Türleri Nelerdir?

Antidepresanlar kişinin tanısına göre reçete edilir ve semptomların ne kadar süredir devam ettiği, hangi yoğunlukta olduğuna göre dozu belirlenir. Farklı kimyasal yapılarına ve etki mekanizmalarına göre ayrılırlar. 

1. 1.  Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI’lar): Bu antidepresanlar, seratonin gerialım inhibitörleri olarak çalışırlar. Yani yalnızca beyindeki serotonin miktarını arttırarak etki göstermektedirler.  Depresyon, anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk gibi hastalıkların tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadırlar. 
   2. Serotonin ve Noradrenalin Geri Alım İnhibitörleri (SNRI’lar): SNRI’lar, serotinin ve nöradrenalinin beyindeki seviyelerini arttırarak etki gösteren ilaçlardır. Depresyon ve anksiyetenin yanı sıra psikolojik temelli kronik ağrıların (fibromiyalji) tedavisinde kullanılmaktadırlar. 
   3. Trisiklik Antidepresanlar (TCA’lar): Ağırlıklı olarak depresyon tedavisinde kullanılan bu ilaçlar norepinefrin ve serotoninin geri alımını baskılama mekanizması ile çalışırlar. Bu sayede beyindeki norepinefrin ve serotonin miktarı artarak depresyonun semptomları azaltılmış olur. 
   4. Monoamin Oksidaz İnhibitörleri (MAOI’lar): Dopamin, norepinefrin ve serotinin salınımını arttırmaktadır. Ancak bu antidepresan türü ciddi yan etkilere sebep olabileceği için dikkatli ve düzenli kullanılmalıdır. Doktor gözetiminde çeşitli yiyecek içecek kısıtlamaları ve diyetler uygulanabilir. 

•  Serotonin antagonist ve gerialım inhibitörleri (SARI): Beyindeki serotonin reseptörlerini bloke ederek beyinde dolanan seratonin miktarını dolaylı olarak arttıran ilaçlardır. Karaciğer problemleri, uyku hali gibi yan etkilere sebep olabilir. 

Antidepresan Nasıl Kullanılır?

Antidepresanların doğru şekilde kullanılması tedavi süreci için son derece önemlidir. Ek olarak yan etkilerden kaçınmak için de antidepresan kullanım biçimine dikkat edilmelidir. 

1. Doktor Talimatları: Doktor talimatı olmaksızın antidepresan kullanmamak son derece önemlidir. Antidepresanları doktorunuzun önerdiği doz ve biçimde kullanmalısınız. Herhangi bir yan etki yaşadığınız durumda doktorunuzla iletişim kurarak sorularınızı sorabilirsiniz, gerekli ise ilacınızı dozu ya da kullanım zamanı düzenlenebilir.
2. Düzenli Kullanım: Antidepresanları düzenli olarak, belirlenen saatlerde kullanmak vücudun ilaca alışması ve yan etkilerin giderilmesi için önem taşımaktadır. Antidepresanlar sistemli bir kullanım gerektirmektedir, birkaç kez kullanım ile etkisini gösterebilecek yapıda ilaçlar değillerdir. Kötüye kullanım sonucunda yoksunluk belirtileri gelişebilmektedir. 
3. Dozaj: Doktorunuzun önerdiği dozdan daha az ya da daha çok ilaç kullanmamanız, doktor kontrolü dışında ilaç kullanımını kesmemeniz gerekmektedir. Aksi halde çeşitli yan etkiler yaşayabilirsiniz ya da mevcut semptomlarınız artış gösterebilir. İlaç dozunda herhangi bir değişim yapmadan önce mutlaka doktorunuza danışın. 
4. Yan Etkiler: Diğer birçok ilaçta olduğu gibi antidepresanlarda da çeşitli yan etkiler açığa çıkabilir. Bu sebeple özellikle ilaç kullanımına ilk başladığınız dönemde yan etkileri takip etmeniz ve doktorunuzla paylaşmanız önemlidir. Yaygın olarak mide bulantısı, sersemlik, baş dönmesi, baş ağrısı, ağız kuruluğu, kilo değişimleri, duygusal dalgalanmalar, cinsel isteksizlik, uyku hali, hasta hissetme gibi yan etkiler gözlemlense de herkeste farklı yan etkiler olabilir, bazı insanlar da yan etki göstermeyebilirler. Yan etkinin olmaması ilacın işlevsiz, faydasız olduğu anlamına gelmemektedir. 
5. Alkol ve Diğer İlaçlarla Etkileşimler: Antidepresanları alkol veya diğer ilaçlarla birlikte kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın. Bazı antidepresanlar özel beslenme kısıtlılıkları gerektirebilmektedir.