Kontrolsüz yeme davranışı kişilerin yemekle kurdukları ilişki ile ilgili olan durumları tarif etmek için kullanılabilir. Bu kontrolsüzlük hali yalnızca aşırı yemek yeme davranışını değil hiç yemek yememe, duygusal yeme hali, yeme ve kusma döngüsü, tıkınırcasına yeme durumu gibi birçok durumu tarif etmek için kullanılabilir. Özetle kontrolsüzlük yemek yeme davranışını ve kişinin yemekle olan ilişkisini kontrol edemediği durumları anlatmak için kullanılabilir.
İçindekiler
Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozuklukları kişilerin yemeğe yükledikleri anlamdaki bozulmalar sonucunda gelişen çeşitli davranışsal bozuklukları ifade etmek için kullanılır. Çocukluk ve ergenlik döneminde de çeşitli şekillerde açığa çıkabilen yeme bozukluklarının anoreksiya nevroza, bulumia nevroza, tıkınırcasına yeme bozukluğu, pika, geviş getirme bozukluğu gibi birçok şekilde gözlemlenebilir. Kişilerin hem fiziksel sağlıklarını hem de psikolojik sağlıklarını oldukça olumsuz etkileyebilir. Mide ve bağırsak sorunları, gastrit, ülser, diyabet, obezite gibi fiziksel problemlere ek olarak beden algısında bozulma, intihar girişimleri, benlik algısında bozulma, anksiyete, depresyon, histeri, gibi çeşitli psikolojik bozukluklara da sebep olabilmektedir.
Kişilerin yeme bozukluğu geliştirmelerinin sebepleri farklılık gösterebilmektedir. Bazen aileden ya da sosyal mecralardan öğrenilmiş bir davranış, bazen benlik algısında bozulma, bazen de sağlıksız baş etme becerileri kişilerin yeme bozukluğu geliştirmelerine sebep olabilmektedir.
Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Yeme bozukluğu belirtileri kişinin yaşına, mizacına, cinsiyetine göre değişiklik gösterebileceği gibi yeme bozukluğu çeşidine göre de değişiklik gösterebilmektedir.
- Vücut Kitle İndeksi Değişimleri: Özellikle anoreksiya nevroza bozukluğu olan bireylerin vücut kitle indeksi değeri oldukça düşüktür. Bunun yanı sıra bulumia nevroza bozukluğu olan kişilerin vki değeri normal ya da normalin biraz üzerinde çıkabilmektedir.
- Duygusal Değişimler: Yeme bozukluğu olan kişiler besin alımından sonra yoğun bir suçluluk, öfke vb. duygusal değişimler yaşayabilirler.
- Düşünceleri Düzenleyememe: Bireylerin zihinleri sürekli olarak yiyecekler ya da yeme davranışı ile meşgul olabilir. Bunun beraberinde gelen kaygı verici düşünceleri kontrol etmekte, düzenlemekte ve sağlıklı baş etme yolları geliştirmekte zorlanabilirler.
- Fiziksel Değişimler: Kilo kaybetme ya da kilo alma mide- bağırsak sorunları gibi çeşitli fiziksel değişimler ve bedensel sağlık ile alakalı problemler gözlemlenebilir.
- Davranışsal Değişimler: Kişiler sık sık yeni beslenme düzeni deneyebilir, yeni diyetler araştırabilir, ağır egzersiz programları uygulayabilir ve sohbetleri kilo, dış görünüş, diyet gibi içerikler açısından oldukça zengin olabilir.
Yeme Bozukluğu Kimlerde Görülür?
Toplumda çok kilolu ya da çok zayıf kişilerde görüleceğine yönelik bir algı olsa da yeme bozuklukları, her yaş ve cinsiyet grubundan gözlemlenebilmektedir. Ancak genetik faktörler, travma sonrası stres bozukluğu, yas, toplumsal güzellik normları, akran ilişkileri, zorbalık, duygusal çatışmalar, vücuttaki kimyasal dengesizlikler gibi birçok süreç yeme bozukluklarını tetikleyen faktörlere dönüşebilir.
Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Yeme bozukluğu tedavisi diğer birçok bedensel ve psikolojik bozukluk gibi kişiye özel bir yaklaşımla planlanmalıdır. Kişinin yeme bozukluğu geliştirmesinin altında yatan kök nedenler değerlendirilmeli, yemekle kurduğu ilişkiyi yeniden şekillendirmesi ve sağlıklı baş etme yolları kazanabilmesi için desteklenmelidir. Yeme bozukluğu tedavi süreci multidisipliner bir yaklaşım gerektirmektedir.
- Psikoterapi: Yeme bozukluklarının tedavisinde psikoterapi çok önemli bir yer tutar. Bireysel terapi, grup terapisi veya aile terapisi gibi yöntemler kişinin yeme bozukluğu ile mücadelesi için oldukça gereklidir.
- Diyet Desteği: Sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek, sağlıklı bir yeme düzenini takip etmesine ve yemekle kurduğu ilişkinin onarılmasına yardımcı olacaktır.
- İlaç Tedavisi: Yeme bozukluğu tedavisinde bazen ilaç tedavisi de kullanılabilir. Özellikle depresyon, anksiyete gibi eşlik eden psikolojik bozukluklar için psikiyatri desteği almak oldukça faydalıdır.
Yeme Bozukluğu Neden Olur?
Yeme bozukluğunun nedenleri oldukça çeşitlidir ve genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesi sonucunda gelişir. Kişilerin yaşı, mizaç yapıları, aile ilişkileri, travmatik yaşantılar, fizyolojik problemler, toplumsal baskı gibi birçok faktör yeme bozukluğuna sebep olabilir. Kişilerin neden yeme bozukluğu geliştirdiğinin çözümlenmesi ve sağlıklı baş etme yolları geliştirebilmesi için mizaç potansiyellerine uygun bir yaklaşımla psikolojik danışmanlık hizmeti alması önemlidir.