İçindekiler
Akran Zorbalığı Nedir?
Akran zorbalığı genellikle çocuklar arasında gözlemlenen, bir çocuğun diğerine fiziksel, sözel, dolaylı ya da davranışsal anlamda alay etme, dışlama, fiziksel şiddet gibi kötü ve saldırgan davranışlar sergilemesidir. Bir saldırganlık türü olan zorbalığı saldırganlıkta ayıran bazı faktörler vardır. Bunlardan ilki taraflar arasında güç eşitsizliğin olmasıdır. Bahsedilen güç yalnızca fiziksel güç olmak zorunda değildir. Yaş, eğitim düzeyi gibi faktörler de zorbalığın tarafları arasındaki güç eşitsizliklerindendir. Zorbalığı saldırganlıktan ayıran bir diğer faktör ise zorbalığın sürekli ve kasıtlı olmasıdır.
Akran zorbalığı sonucunda zorbalığa uğrayan çocuğun akademik başarısı düşebilir, sosyal ilişkileri zarar görebilir, baskı hissedebilir, yoğun kaygı yaşayabilir. Zorbalık yapan çocuk için de benzer süreçlere ek yüksek dürtüsellik, yoğun öfke gibi durumlar gözlemlenebilir.
Akran Zorbalığının Sebepleri Nelerdir?
Akran zorbalığının sebepleri hem kişiye hem de zorbalığın taraflarına göre değişebilmektedir. Hem zorbalığa maruz kalan hem de zorbalık yapan çocuk için ortak sebep ise karşılanmamış ihtiyaçlarıdır. Çocukların yetiştirildiği çevre, mizaç potansiyelleri, aile içi yaşantılar, özgüven eksikliği, dürtüsellik, sosyal beceri eksikliği, iletişim sorunları, kıskançlık gibi birçok faktör akran zorbalığına sebep olabilir. Bazen de çocuklar gruba uyum sağlayabilmek ve dışlanmamak için zorbalığa uğrayabilir ya da zorbalık yapabilir. Akranlar arasında bu çatışmalı durumun çözümlenebilmesi için okul ve ailenin işbirliği son derece önemlidir.
Akran Zorbalığı Belirtileri Nelerdir?
Akran zorbalığının belirtileri bazen açıkça gözlemlenebilse de bazı durumlarda fark edilemeyebilir. Okula gitmek istememe, okul saati yaklaşınca karın ağrısı gibi fiziksel semptomlar yaşama, sosyal etkinliklerden kaçınma, okulda geçirdiği vakitten bahsetmek istememe, akademik başarıda düşüş, korku, fiziksel yaralanmalar, düşük özgüven, kaçıngan davranış, çocuğun normaline göre daha sessiz ve içedönük davranışlar sergilemesi gibi faktörler akran zorbalığının belirtileri arasında yer alabilmektedir.
Akran Zorbalığı Türleri Nelerdir?
Akran zorbalığının birçok türü olabilir. Aşağıda yer alanlara ek olarak ağırlıklı sosyal medya aracılığıyla uygulanan siber zorbalık da teknolojik gelişmeler sebebiyle kişilerin maruz kaldıkları zorbalık türlerindendir. Zorbalığın her türü kişide çeşitli biçimlerde yıkıma yol açabilir.
- Psikolojik ve Duygusal Zorbalık: Dedikodu yayma, kişiyi faaliyetlerden, oyunlardan ya da gruptan dışlama gibi çocuğun psikolojik ve sosyal hayatını etkileyebilecek müdahaleler
- Fiziksel Zorbalık: İtme, tekme atma, vurma gibi fiziksel müdahaleler
- Sözel Zorbalık: İsim takma, dalga geçme, alay etme, hakaret etme, gözdağı verme, tehdit etme gibi sözel müdahaleler
Akran Zorbalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Hem akran zorbalığına maruz kalan hem de uygulayan çocuk için psikolojik yardım almak son derece önemlidir. Çocuklarla açık iletişim kurmak, zorbalığa yüklenen anlamı ve çocuğun hayatındaki ikincil kazançları fark etmek zorbalığın üstesinden gelmek için önemlidir. Akran zorbalığına maruz kalan çocuğun psikolojik iyi oluş halini sağlayabilmek, sınır koymasına yardımcı olacak stratejiler kazandırmak, özgüvenini desteklemek gibi başlıklar mizacı çerçevesinde irdelenmelidir. Zorbalığı uygulayan çocuk için ise yine mizacı çerçevesinde dürtüsellik, öfke yönetimi, akran ilişkileri, empati gibi birçok konuların ele alınması zarar verme davranışlarının azaltılmasına yardımcı olabilir. Yine her iki tarafın da sosyal becerilerinin geliştirilmesi ruh sağlığı açısından son derece önemlidir.
Akran zorbalığı ile mücadelede okul yönetiminin işbirliği içinde olması çocukların gelişimine ve problemin çözümüne katkı sağlamaktadır. Okullarda yapılacak olan atölye çalışmaları, zorbalığın önüne geçebilmek için planlanabilecek faaliyetler çocukların bu konudaki farkındalıkların artmasına ve daha duyarlı yaklaşmalarına yardımcı olacaktır.
Akran zorbalığı ile mücadelenin bir başka önemli kolu da aile yaşantısıdır. Aile içinde açık iletişimin sağlanmış olması, ebeveynlerin kapsayıcı, kabullenici ve güçlü bir duruşla problemin üzerine eğilmesi, akran zorbalığı hakkında bilgi sahibi olunması çocukların zorbalığın herhangi bir tarafında olmasının önüne geçebilir.