İçindekiler
Alzehimer Nedir?
Alzheimer daha çok yaşlanmayla ortaya çıkan başta hafıza olmak üzere birçok bilişsel becerilerde, entelektüel faaliyetlerde, günlük işlevlerde ve davranışlarda gerilemeye ve bozulmaya neden olan nörodejeneratif bir hastalıktır. Tanı daha çok klinik hikaye, hafıza kaybı ile ilgili mini mental durum testi(MMST), saat çizme gibi basit nöropsikiyatrik testler ve bilgisayarlı tomografi(BT) ya da manyetik rezonans(MR) ile görülebilen protein birikimleri ve beyin korteksinin incelmesi ile konur. Bu incelmeyi cevize benzetebiliriz. Taze cevizde cevizin iç kısmı sert kabuğu dolduruyorken zamanla kuruduğunda cevizin iç kısmı küçülür ve büzüşür, böylelikle kabuk ile arasında boşluk oluşur. Alzheimer hastalarının da beyni de bu şekilde bir nevi atrofiye(büzüşme) olur. Halk arasında bunama olarak bilinen demansın en sık nedeni alzheimerdır.
Alzehimer Belirtileri Nelerdir?
Dikkat gerektiren işlevlerde, yürütücü fonksiyonlarda, yeni şeyleri öğrenme ve bellekte bozulmalar, konuşma bozuklukları, algı ve sosyal iletişimde gerilemeler belirtiler arasındadır. Özellikle yakın çevrenin bir takım olumsuzlukları erken fark etmesi erken teşhise katkı sağlayabilmektedir.
. Günlük işleri aksatacak tarzda hafıza kaybı, unutkanlık
. Çatal kaşık kullanma, giyinme gibi daha önce sorun yaşamadığı gündelik hayattaki becerilerde gerileme
. Muhakeme edememe, hesap yapmada zorlanma
. Daha önce yapılan görevlerdeki aksamalar
. Daha az hareket etme
. Zaman-mekanları karıştırma ve kaybolma
. Kelime bulmada zorlanma, konuşma ve anlamada gerileme
. Görüntülere algılamada zorlanma
. Eşyaları kaybetme ya da yanlış yerlere koyma
. Karar vermede güçlük çekme
. İşten ve sosyal aktivitelerden geri kalma
. Daha fazla huzursuzluk çıkarma, aynı soruyu sürekli tekrarlama
. Hikaye uydurma
. Kişilik ve davranış değişiklikleri.
Başlangıçta bu belirtilerdeki minimal değişiklikler, hafif kognitif bozukluklar olarak tanımlanmaktadır. Alzheimer bunlarda daha ileri derecede bozulma meydana geldiğinde konulan teşhistir. Bazen bozulma o kadar yavaş ilerler ki hastalık oturduğunda aile fertleri geriye dönük olarak geçmişi düşündüklerinde bazı semptomların çok önceden belirti verdiğini fark edebilirler. Zaman içinde semptomlardaki ileri derecede bozulma hastayı birilerine tam bağımlı hale getirir. Konuşmanın bozulması, basit emirlere uymama, evin odalarını karıştırma, kişisel bakımını hiç yapamama vs. Zaten kullanılan ilaçlar da daha çok bu semptomları durdurmaya yöneliktir.
Alzehimer Kimlerde Görülür?
Alzheimer ileri yaş hastalığı olduğu için yaşlılarda görülen bir hastalıktır. Günümüzde travma, kanser, kalp krizleri gibi durumlara hızlı ve etkili çözümler bulunması ortalama yaşamın uzamasına katkıda bulunmaktadır, bu da dünyada yaşlı nüfusun daha çok artmasına yol açmaktadır. Dünya nüfusunun yaşlanmasına bağlı olarak da alzheimer sıklığı giderek artmaktadır. Hastalığa ilişkin bir farkındalığının gelişmesi erken tanı konması açısından önem arz etmektedir, böylelikle hastalık daha hafif formda iken daha kalıcı ve etkili tedavi sağlanabilecektir. Bazı geleneksel tıp yöntemleri de ilerde alzheimer olma ile ilgili daha erken bir takım bilgiler verebilir. Dilde vibrasyon denilen genel veya lokal hafif titremeler-seyirmeler, karın ve omuz bölgelerinde fazla ben olması, ileri dereceli gözlük kullanımı altmışlı yaşlarda alzheimera girme riskini biraz daha arttığını gösterebilmektedir.
Alzehimer Neden Olur?
En sık nedeni ileri yaştır, bunun dışında geçmişteki kronik hastalıklar, sigara-alkol tüketimi, kafa travmaları, genetik yatkınlık, kimyasallara maruziyet, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklar, yeni şeyleri öğrenmesini engelleyecek tarzda basit yaşama, çapraz olarak birbirini etkileyen fazla ilaç kullanımı, yetersiz ve dengesiz beslenme, uyku bozuklukları nedenler arasında sayılabilir. Sinir hücreleri ve korteksdeki değişimler alzheimera sebep olur.
Geleneksel tıp yöntemlerine göre artmış karaciğer metabolizması ve böbrek meridyen enerjisinin zayıflaması alzheimer semptomlarını hızlandıran faktörlerdendir. Karaciğer metabolizmasını bozan faktörler öfkeli bir yapıda olmak, sucuk, salam, pastırma gibi işlenmiş etleri tüketmek, acı, karabiber gibi keskin baharatların fazla kullanımı, kızartma ve kebap gibi yüksek ısıda pişmiş yiyecekler sayılabilir. Böbreğin meridyen enerjisini bozan faktörler ise özellikle fazlaca kahve tüketimi ve sık mastürbasyon veya cinsel ilişkidir. Kahve o an uyarıcı olarak iyi hissettirir ama uzun vadede böbrekleri etkilediğinden beynin parankimi dediğimiz korteks yapının zamanla atrofiye olmasına yani büzüşmesine neden olur.
Alzehimer Nasıl Tedavi Edilir?
Modern tıbba göre alzheimer hastalığı geri dönüşü olmayan ve kesin tedavi sağlanamayan bir hastalıktır. Kullanılan ilaçlar semptomları hafifletme ve eşlik eden hastalıkların kontrolü üzerinden yapılır. Bunun dışında hastanın zihinsel kapasitesinin düzeltilmesi ve günlük yaşantısını kolaylaştırması amaçlanır. Oysa davranış terapisi, fizyoterapi, ergonomi eğitimi, akupunktur, aromaterapi, yağ terapisi, beslenmenin düzenlenmesi çok önemlidir ve etkili tedavi yöntemlerdir.
Beslenmede paketlenmiş ürün ve rafine şekerden uzak durmak, kahveyi çok azaltmak, ayçiçeği yağı yerine zeytinyağı tüketmek, mevsimine uygun sebze yemekleri ve yeterli kas gücü oluşturacak tarzda protein desteği, kabızlığı yer vermeyecek tarzda posalı gıdaları almak Alzheimer tedavisi için önemlidir. Kansızlığa eğilim varsa kırmızı et, kırmızı meyve ve sebzeleri yeteri kadar tüketmek, arada doğal balık yine protein ihtiyacı için önemlidir. Alzheimer semptomlarını azaltmak için özellikle tüketilmesi önerilen gıdalar siyah soya fasulyesi, barbunya, tatlı patates, kaya tuzu, köy tavuğu, tavuk ciğeri, yumurta sarısı, ahududu, ay çiçeği çekirdeği, kuş konmaz, darı, susam-tahin, kalamar, ahtapot, somon, sardalya, istiridye, çilek, üzüm ve mısır. Ayrıca sütsüz, yeni öğütülmüş ballı menengiç kahvesi, badem sütü de son derece faydalıdır. Zaman zaman çıplak ayakla toprağa basmak olumsuz elektriklenmeyi azaltırken, asidik hale gelmiş vücudu düzenli tüketilen bal ve sirke alkali halde tutmak gerekir.
Akupunktur ile de karaciğer ve böbrek metabolizmasını düzenlemek, varsa ağır metal detoksifiyesi, bazı aromatik yağların buhurdanlık ile alınması ve yine vücudun belli noktalarına tatbik edilmesi beyin parankiminin beslenmesini sağlayıp, hafızanın yeniden gelmesine katkıda bulunacaktır.
Hasta yakınlarının kronik hastalıkla mücadele edebilmesi ve depresyona, anksiyeteye girmemesi için mizaçlarına yönelik yapılacak psikoterapi uzun vadeli hastalığın yönetiminde son derece önemlidir.
Alzheimer Önlenebilir Mi?
Alzheimer’ın yaşlılık hastalığı olduğunu belirttik. Peki nasıl engelleyebiliriz? Bunun için buna zemin hazırlayan faktörlerin mümkün mertebe elimine etmek gerekir. Emniyet kemeri ve gereken yerlerde kask kullanarak kafa travmalarının minimalize etmek, hipertansiyon-diyabet gibi kronik hastalıkların doğru yönetimi ve sağaltımı, alkol ve sigara kullanımını kısıtlamak, fiziksel faaliyetleri aksatmamak, yeni şeyler öğrenmeye çalışmak, bazı yaşam alışkanlıklarını bilinçli olarak değiştirerek yeni tecrübeler kazanmak gerekir.