Alzheimer, yaygın olarak ortaya çıkan, beyin hücrelerinin yıkımına neden olan ilerleyici bir nörolojik rahatsızlıktır. Düşünce, hafıza ve davranış fonksiyonlarının giderek azalmasına sebep olur ve belirtiler daha çok ileri yaşlarda kendini gösterir. Halk arasında demans olarak bilinen bunamanın da en sık nedeni alzheimer hastalığıdır.
Kişinin düşünme yetisini bozulmasıyla birlikte günlük görevlerini ve zamanla basit işlerini dahi ciddi anlamda olumsuz etkileyecek şekilde motor becerilerini yok eder. Alzheimer aynı zamanda yaşa bağlı olarak semptomları yıllar içinde kademeli şekilde değişen ve artarak ilerleyen bir hastalıktır. Başlangıç evresinde sadece basit unutkanlıklarla kendini belli ederken zamanla kişiyi bakıma muhtaç durumuna getirebilir.
Alzheimer hastalığı yeni bir hastalık olmasa da hastaların sayısı giderek artmaktadır. Çünkü hastalık ile ilgili en önemli risk faktörü yaştır ve yaşlanma kaçınılmaz bir durumdur. Günümüzde tüm dünyada (özellikle gelişmiş ülkelerde ve refah toplumlarında) 65 yaş ve üstü kişiler artık toplumun önemli bir oranını kapsamaktadır. Alzheimer hastalığının görülme sıklığı yaş ile artmaktadır (65 yaş üstü 100 kişiden 8’inde Alzheimer hastalığı görülmektedir). 21. yüzyılda doğal, sosyal veya ekonomik felaketlerle karşılaşılmazsa hastalığın görülme sıklığı daha da artacaktır. Günümüzde Türkiye’de 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir. Genç nüfusun giderek yaşlanacağı bir ülke olarak Türkiye’de 30-40 yıl sonra bu hastalığın en önemli sağlık sorunu olacağını söylemek mümkündür.
İçindekiler
Alzheimer Belirtileri Nelerdir?
Öncelikle, alzheimer belirtileri kısa süreli ufak tefek şeyleri unutmakla başlar daha sonra bu durum ilerler ve kalıcı olan bilgilerin (isimler, adres, özel günler) unutulmasıyla devam eder. Son evrede günlük yaşamın gerekliliklerini tek başına yerine getiremez hale gelir, başka birine, bir yardımcıya bağımlı hale gelir. Alzheimer’ın yaygın olarak görülen belirtilerinden bazıları şunlardır;
-Bozuk Hafıza ve Düşünce: Kişi hatırlamakta ve yeni şeyler öğrenmekte zorluk çeker. Hastalığın ileri aşamalarında uzun süreli hafıza kaybı oluşur, yani doğum yeri, mesleği veya aile üyelerinin isimleri gibi kişisel bilgileri anımsayamaz.
-Yön Duygusu Yitimi ve Kafa Karışıklığı: Alzheimer hastaları kendi başlarına dışarı çıktıklarında kaybolabilir ve nerede olduklarını veya oraya nasıl geldiklerini hatırlamayabilirler. Daha önceden bildikleri yerleri ve olayları anımsamayabilirler. Tanıdık yüzleri, günün hangi saatinde olduklarını veya hangi yılda olduklarını bile hatırlamayabilirler.
-Eşya Kaybetmek: Gözlük, işitme cihazı veya anahtar gibi her gün kullanılan eşyaları koydukları yerleri unuturlar. Ayrıca eşyalarını garip yerlere koyabilirler, örneğin gözlüklerini buzdolabına koymak gibi.
-Soyut Düşünme: Bu tür hastalar kişisel hesapları takip etmek gibi belirli görevleri yapmakta eskisine nazaran daha fazla zorlanabilir. Örneğin, sayıların anlamını ve onlarla ne yapmaları gerektiğini de unutabilirler.
-Rutin İşleri Yapmakta Zorlanma: Yeme, giyinme, kendine çekidüzen verme gibi rutin günlük işleri yapmakta zorlanmaya başlar. Günlük işleri de planlayamazlar.
Alzheimer her ne kadar yaşa bağlı ve yaşlılık hastalığı gibi görünse de aslında daha erken yaşlarda da görülebilen bir hastalık çeşididir. Çoğu kişide alzheimer belirtileri yavaş ilerler. Belirtiler başlarda fark edilemeyebilir. Bazen aile üyeleri geriye dönüp baktığında, belirtilerin ne zaman başlamış olduğunu fark edemeyebilir. Erken tanıda tedavi şansı daha yüksektir. Hastalığının tedavisi uzman doktor tarafından ilaç olarak uygulanabilir. Bu durum hastalığın ilerlemesini yavaşlatır ve aynı zamanda beyinde uyumu sağlar ve hastanın bağımlı olma ihtimalini yavaşlatabilir.
Alzheimer Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı koyma, zamanla kliniğin oturmasına bağlı olarak gecikebilir. Tanıdan sonra hastaya bu hastalığın seyrini yavaşlatmak ve bazı şiddetli belirtilerini ortadan kaldırmak için hatta süreci geriye götürmek için bazı tedaviler uygulanabilir.
Alzheimer Nasıl Tedavi Edilir?
Alzheimer tedavisi, hafıza kaybı, davranış değişiklikleri, uyku problemleri ve diğer alzheimer belirtileri gibi gürültülü giden süreci dengeleyebilir ve yavaşlatabilir. Günümüz tıbbında kesin tedavinin olmadığı belirtilir. Tedavi daha çok halüsinasyon, ajitasyon, uyku sorunları gibi semptomları engellemeye ve yavaşlatmaya yönelik ilaç desteği olarak verilir. Burada hastalığın belirtilerinin yavaşlatılması ve birkaçının ortadan kaldırılması hedeflenir. Oysa geleneksel tıp bakışı bundan biraz daha farklıdır. Örneğin akupunktur, Alzheimer hastalarında sözlü ve motor becerileri artırarak ve duygu durum ve bilişsel işlevlerini geliştirerek hastalığın seyrini ve hastaların yaşamını iyileştirebilmektedir. Uygulama sonucunda, hastalarda demansa neden olan beyindeki plakların azaldığını ve dolayısıyla bilişsel işlevleri artmaktadır.
Alzheimer hastalığını engellemeye yönelik bir takım yaşam tarzı önerileri de mevcuttur. Bunlardan biri günde 30 dakika yürüyüş yapmaktır. Sigara kullanmamak, fazla kilolu olmaktan kaçınmak, bisiklet kullanmak ve egzersiz de yararlı olabilir. Beslenme ise Alzheimer süreci için son derece önemlidir.